Skip to main content

Lansamentu Nasionál ba Relatóriu Sensu Fó Fila Fali iha 452 sucos iha Timor-Leste, husi PM no Ministra das Finansas.

Dili, 26 Jullu 2024 – S.E. Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão ho S.E. Ministra das Finansas, Santina José F. Viegas Cardoso ohin ofisialmente halo lansamentu nasionál ba relatóriu “Sensu Fó Fila Fali ba iha 452 sucos. Eventu ne’e realiza iha Auditóriu Kay Rala Xanana Gusmão, Ministério das Finansas, Aitarak Laran, Dili, Timor-Leste.

Iha intervensaun ba dahuluk, Sua Excia Ministra das Finansas, Sra. Santina JRF Viegas Cardoso hateten katak, dadus Sensu Populasaun no Uma-kain la’ós de’it númeru. Ni’a salienta katak dadus importante tebe-tebes ba Governu atu halo planu ho di’ak no halo estratéjia ba dezenvolvimentu programa no polítika públika sira ne’ebé efetivu no adaptadu ba nesesidade lolós populasaun nian. Relatóriu Sensu nian ne’e mós sei orienta no fó diresaun ba autoridade lokál ka líders komunitário sira hodi bele halo monitoriza progresu no identifika área prioridade sira, ne’ebé ikus mai sei benefísiu ba povu no hadi’a populasaun nia moris.

Iha tempu hanesan governante husi Ministériu das Finansas ne’e informa liutan katak, populasaun Timor-Leste iha Sensu Populasaun no Uma-kain 2022 nian, iha aumentu ba 1.342.737, ho taxa kresimentu annuál 1.8 pursentu husi totál ne’ebé ita hetan, iha sensu 2015 nian, maka 1.183.643.

Governu iha kompromisu atu fó fila fali informasaun hirak ne’ebé foti husi kada uma-kain ba suco hotu iha territóriu tomak. Iha parte seluk Ministra das Finansas Sr. Santina Cardoso informa liu tan katak, “Dadus sensu la hela deit iha eskritorio governu nian ka Ministériu das Finansas, liu-liu iha Instituto Nacional Estatístika deit, maibé sei desimina iha formatu ne’ebé fasil atu ema hotu kompriende hodi nune’e bele utiliza to’o iha nivel suco”.

Sua Exelénsia Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão dehan katak importánsia hosi dadus Sensu Populasaun no Uma-kain 2022 nian. Nia salienta, dadus ne’e fó dalan ba governu atu atinji di’ak liután planu sira ne’ebé ho objetivu atu hadi’a kondisaun moris populasaun nian. Ni’a haktuir katak dadus sensu nian tenke orienta asaun governamentál sira tuir prioridade sira ne’ebé estabelese ka defini ona. Aleinde ne’e, nia husu ba ministériu hotu-hotu atu aliña sira-nia planu no programa, inklui alokasaun orsamentu, ho baze dadus sensu populasaun no uma-kain 2022 nian.

Governu komprometidu atu divulga informasaun ne’ebé rekolla tiha ona iha sensus populasaun no uma-kain nian ba Suco hotu-hotu iha teritóriu tomak. Inisiativa ida-ne’e ho objetivu atu asegura katak dadus sensu nian utiliza iha nivel lokál, apoia líder komunitáriu sira hodi sukat progresu dezenvolvimentu no identifika prioridade sira hodi hadia populasaun nia moris.

Sensu Populasaun no Uma-Kain Timor-Leste 2022 iha territóriu nasionál tomak hahú iha loron 4 fulan-Setembru tinan 2022 no remata iha loron 5 fulan-Outubru tinan 2022.

Sensus Populasaun no Uma-Kain 2022 mak Sensu Populasaun no Uma-Kain dijitalizadu dahuluk ne’ebé uza aparellu no hodi halo entrevista ba pesoál ho asisténsia komputadór (Computer Assisted Personnel Interview_CAPI), Ida-ne’e maka métodu halibur dadus direta (face to face) iha ne’ebé entrevistadór uza tablet ida hodi rejista resposta sira ne’ebé fornese durante hala’o entrevista.

Hahú kedas tinan 2004, UNFPA kontinua fornese apoiu tékniku no finanseiru ba Governu Timor-Leste hodi hametin kapasidade nasionál sira hodi implementa dadus sensu dezagregadu ho kualidade a’as no relevante ne’ebé aliña ho prinsípiu no padraun internasionál sira.

Iha okasiaun ida ne’e S. E. Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ho S. E. Ministra das Finansas Sra. Santina Cardoso hakarak fó agradese ba parseiros desenvolvimento hotu no mós agensia internasionál sira ne’ebé mak ajuda no tulun ona, Instituto Nacional de Estatístika, Ministério das Finansas nian hanesan: UNFPA, UNDP, UNICEF, WFP no UN Womenno ihaSira nia apoio importante tebe-tebes la ses husi implementasaun no kontinuadade apoia husi sira sei fó impaktu boot ba futuru. Iha lansamentu Sensu Fó Fila Fali 2022, ne’e hetan partisipasaun husi Nonu Governu Konstitusionál, Presidente Komisaun husi Parlamentu Nasionál, Lina Ministerios, Ambassadores, Agencia Nasoens Unidas nian, NGOs Internasionál, NGOs lokal, Akademia, Autoridades, Instituisoens, Empressas, Presidente Autoridades Munisipais, Administradores do Posto, Chefi do sucos, religiosos no mós media.

Ami-nia Parseiru sira